Kan een werkgever een werknemer verplichten vakantiedagen op te nemen (tijdens de coronacrisis)?

Sommige werkgevers vragen hun werknemers verplichte vakantiedagen op te nemen omdat er door de coronamaatregelen minder werk beschikbaar is. Op die manier genieten de werknemers ook van hun vakantie. Bij wettelijke vakantiedagen is dit in principe niet toegestaan. De werkgever mag werknemers vragen of zij wettelijke vakantiedagen willen opnemen, maar de werknemer mag dit verzoek weigeren. Voor bovenwettelijke dagen kunnen andere regelingen gelden.

Op hoeveel vakantiedagen heeft een werknemer recht?

Werknemers hebben recht op een wettelijk aantal vakantiedagen per jaar. In uren is dit 4 maal het aantal uren dat de werknemer per week werkt. Als een werknemer bijvoorbeeld het hele jaar door 25 uur per week werkt, heeft hij recht op 100 vakantie-uren per jaar. Zo kan hij minstens 4 weken vakantie per jaar opnemen. Hij kan zijn vakantie ook in afzonderlijke uren opnemen. Tijdens de vakantie betaalt de werkgever het loon door.

Niet-wettelijke (extra) vakantiedagen

Als de werknemer meer vakantiedagen opbouwt dan het wettelijke aantal, spreken we van 'bovenwettelijke' vakantiedagen. In een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) of de arbeidsovereenkomst kunnen afspraken staan over deze bovenwettelijke vakantie-uren.

De werkgever moet de werknemer wel stimuleren om de resterende vakantiedagen van 2019 op te nemen. De wettelijke vakantiedagen van het voorgaande jaar (2019) vervallen op 1 juli (2020). Maar ook daarvoor mag de werkgever de werknemer niet verplichten vakantiedagen op te nemen. Als de werknemer ervoor kiest om zijn vakantiedagen van 2019 niet tijdig op te nemen en de werkgever hem duidelijk en tijdig heeft geïnformeerd over de vervaldatum, vervallen deze vakantiedagen op 1 juli.

Werkgever is niet verplicht vakantiedagen in te trekken

Misschien wil een werknemer zijn overeengekomen vakantiedagen terugnemen, bijvoorbeeld omdat een geplande reis is geannuleerd als gevolg van het coronavirus. De werkgever hoeft dit verzoek echter niet per se in te willigen. Dit zou betekenen dat de werknemer goedgekeurde vakantiedagen moet opnemen, maar de werkgever en de werknemer kunnen samen andere mogelijkheden bespreken. Als goed werkgever wordt de werkgever ook aangeraden dit te doen. Toch kan het een goed idee zijn om toch vakantie op te nemen, want ook als de werknemer thuis werkt vanwege het coronavirus, heeft hij voldoende rust en ontspanning nodig.

Verplichte vrije dagen en verplichte ADV-dagen (arbeidstijdverkorting)

Het is mogelijk om verplichte vrije dagen af te spreken, bijvoorbeeld de dag na Hemelvaart. Deze afspraken moeten zijn vastgelegd in de CAO, het personeelsreglement of de arbeidsovereenkomst. Als de werkgever de verplichte collectieve vrije dagen wil veranderen, moet de ondernemingsraad daarmee instemmen. Een werkgever kan werknemers soms verplichten om adv-uren (werktijdverkorting) op te nemen, maar ook dit moet schriftelijk worden vastgelegd.

Hoe kan een werknemer zijn vakantie opnemen?

Een werknemer moet zijn werkgever vragen wanneer hij vakantie wil nemen. In principe moet de werkgever zijn verzoek goedkeuren. De werkgever mag alleen bezwaar maken als de vakantie het bedrijf voor grote problemen zou stellen ('zwaarwegende bedrijfsbelangen'). Of als er sprake is van een collectieve vakantie, zoals in de bouw en het onderwijs.

In dat geval moet de werkgever binnen 2 weken na ontvangst van het vakantieverzoek schriftelijk bezwaar maken. Maar de werkgever moet de werknemer toestaan om op een ander moment vakantie op te nemen. Een werknemer moet het wettelijk aantal vakantiedagen per jaar kunnen opnemen. De werkgever mag daar geen bezwaar tegen maken. Ook niet met een beroep op 'zwaarwegende bedrijfsbelangen'.

Voor bovenwettelijke vakantiedagen kunnen andere regels gelden. Dit zijn vakantiedagen die boven het wettelijke aantal vakantiedagen per jaar komen.

Vakantie opnemen in geval van ziekte

Ook als een werknemer ziek is, heeft hij recht op vakantie.

Niet opgenomen vakantiedagen vervallen soms na 5 jaar.

In de volgende gevallen vervallen de niet-opgenomen vakantiedagen pas na 5 jaar:

• Als de werknemer niet in staat was de wettelijke vakantiedagen op tijd op te nemen. Bijvoorbeeld omdat hij te ziek was om dat te doen. Of omdat zijn werkgever het hem onmogelijk maakte om (voldoende) vakantiedagen op te nemen;
• Als de werknemer meer vakantiedagen heeft dan wettelijk is toegestaan. Dit is het geval als u meer dan het wettelijke aantal vakantiedagen hebt.

Vakantie-uren en nieuwe baan

Als een werknemer van baan verandert, kan hij vakantie-uren over hebben die hij niet meer kan opnemen. Dan krijgt de werknemer deze vakantie-uren uitbetaald.

Bovendien kan de werknemer de wettelijke vakantie-uren die hij niet meer kan opnemen, overdragen aan zijn nieuwe werkgever. De nieuwe werkgever zal over deze uren echter geen loon doorbetalen (de uren werden immers al door de vorige werkgever uitbetaald). Let op: de datum waarop deze wettelijke vakantie-uren vervallen, blijft hetzelfde als de werknemer ze overdraagt naar zijn nieuwe baan.

Of de werknemer bovenwettelijke vakantiedagen kan opnemen, hangt af van de nieuwe werkgever.

Om vakantie-uren naar de nieuwe werkgever te kunnen overdragen, heeft de werknemer een verklaring van zijn vorige werkgever nodig, waarin staat hoeveel vakantie-uren de werknemer nog heeft.

Vakantie-uren uitbetalen

Als een werknemer geen bovenwettelijke vakantiedagen heeft opgenomen, kan hij zijn werkgever vragen deze uit te betalen. Werknemer en werkgever kunnen elkaar hiertoe niet verplichten.

Wettelijke vakantiedagen die een werknemer niet heeft opgenomen, mogen niet worden uitbetaald. Dit is alleen toegestaan aan het einde van het contract.